معرفی
نسل چهارم کیا اپتیما (JF)
زیباروی محبوب کره‌ای
داستان اپتیما در بازار ایران از واردات نسخه فیس لیفت شده نسل دوم این خودرو (مدل 2009) آغاز شد. زمانی که هنوز محدودیت‌های واردات خودروهای مجهز به پیشرانه‌های حجیم‌تر از 2.5 لیتر مطرح نبود و خانواده بزرگ هیوندای/کیا، با پیشرانه‌های V6 خود در بازار ایران با قدرت جولان می‌دادند تا هر از گاهی قدی هم در برابر رقبای اقتصادی کم آپشن ژاپنی خود علم کنند.
نسل چهارم اپتیما با کد شناسایی JF، بین سال‌های 2015 تا 2020 بر خط تولید کیا قرار گرفت اما واردات آن به کشور، به دلیل وضع قانون منع واردات خودرو خارجی، از حدود سال 2017 ممنوع اعلام شد. در نتیجه اپتیما JF پیش از فیس لیفت، آخرین نسخه اپتیمایی بود که به بازار کشور راه یافت.
جایگاه اپتیما در ایران
زمانی که اپتیما نسل دوم در بازار ایران به دنبال سهم فروش بود، برادر قدیمی‌ترش یعنی هیوندای آزرا نسل چهارم (TG) و سوناتا نسل پنجم (NF)، به خوبی در بازار کشور جا باز کرده بود. آزرا نه تنها طراحی ظاهری به مراتب زیباتری در مقایسه با اپتیما نسل دوم (MG) داشت، بلکه از پیشرانه قدرتمندتری نیز بهره می‌گرفت و کیفیت متریال داخلی آن به مراتب بهتر بود. در نتیجه، برادر بزرگ‌تر و قدیمی‌تر و بهتر اپتیما، جا را برای سدان سایز متوسط کیا در بازار ایران اندکی تنگ کرده بود.
اما کیا با نسل سوم اپتیما با کد شناسایی TF به بازار کشور بازگشت. همانند نسل پیشین، طراحی از سوی پیتر شرایر آلمانی انجام گرفته بود با این تفاوت که TF تغییر شدید در زبان طراحی کیا را به نمایش می‌گذاشت که در مقایسه با نسل دوم بیشتر به مانند انقلاب صنعتی بود. نسل سوم به اندازه‌ای محبوب بازار جهانی واقع شد که شرایر برای نسل چهارم (JF)، تنها به اعمال برخی تغییرات بسنده کرد که بیشتر به فیس لیفت شباهت داشت.
از این رو اپتیما JF به زیباترین نسخه اپتیما وارداتی کشور بدل شد که تا پیش از ممنوعیت واردات خودروهای خارجی، پا به بازار ایران گذاشت و موفقیت‌های قابل توجهی در بازار کشور کسب کرد.
طراحی اپتیما JF
پیتر شرایر در دهه 1980 به تیم طراحی نمای خارجی آئودی ملحق شد. پس از آن در دهه 1990 به فولکس واگن رفت تا این که در سال 2006 به مدیریت ارشد طراحی کیا (زیرمجموعه گروه خودروسازی هیوندای/کیا) دست یافت. در کمتر از پنج سال، با ارائه نسل سوم اپتیما، به خوبی قلق برند کیا را به دست گرفت تا این خودروساز را از واماندگی و عقب ماندگی که در برابر برند هیوندای مواجه بود، نجات دهد. نسل چهارم اپتیما (JF) تمامی المان‌های اصلی طراحی نسل سوم را به همراه داشت، با این تفاوت که اندکی بزرگ‌تر و زیباتر شده بود.
با ابعاد خارجی برابر با 4855×1860×1456 میلی‌متر با فاصله محورهای 2805 میلی‌متری، تنها اندکی از نسل سوم بزرگ‌تر بود اما همچنان المان‌های طراحی نسل دوم و سوم، نظیر چراغ‌های جلو پیوسته با جلوپنجره و چراغ‌های شیب‌دار عقب را حفظ کرده بود. چراغ‌های جلو با طراحی پلکانی، ظاهری شبیه به دشنه به خود گرفتند. مه‌شکن‌های زیرسپر نیز با تغییراتی جزئی اما اساسی، جای خود را به دو ورودی هوا عمودی دادند تا جسارت و خشونت نمای جلو خودرو کامل شود. در بخش عقب، چراغ‌ها زاویه خود را حفظ کردند اما اندکی باریک‌تر شده تا تناسب خود با نمای جلو را حفظ کنند. به صورت کلی، نمای جانبی و خطوط شخصیت بدنه در مقایسه با نسل سوم تغییر چندانی به خود ندید و به همین دلیل شناسایی و تشخیص تفاوت‌های اپتیما JF از TF، برای بسیاری از افراد معمولی دشوار است.
تعداد قابل توجهی از کیا اپتیما نسل چهارم را نسخه GT Line (جی‌تی لاین) تشکیل می‌دادند که در مقایسه با نمونه‌های معمولی، از ظاهری متفاوت بهره‌مند بودند. نسخه اسپرت‌تر GT Line در نمای خارجی از کیت بدنه‌ای متمایز بهره می‌گرفت که اندکی اسپرت‌تر بود. این سری اپتیماها چراغ‌های مه‌شکن LED سه قلو زیرسپر را به طور کامل حذف کردند. گرافیک چراغ‌های عقب و جلو اندکی تغییر کرد و سپر عقب به دفیوزر مجهز شد. نوردهی سیستم روشنایی جلو با زاویه فرمان تنظیم می‌شد. دوخت تریم داخلی با بخیه‌های قرمز همراه شد و فرمان خودرو مزین به نشان GT شد که از نوع برش خورده شبیه به حرف انگلیسی D (D-Cut) بود. در نمای جانبی نیز رکاب متمایزی برای این سری در نظر گرفته شد و رینگ‌های اسپرت آلیاژی نیز با نمونه های معمولی JF تفاوت داشتند. به صورت کلی، نسخه‌های GT Line به نسبت نمونه‌های معمولی (ملقب به تیپ EX)، از دیدگاه آپشن به مراتب کامل‌تر هستند.
تا پیش از ورود نسل پنجم اپتیما (DL3) و تغییر دوباره زبان و سیاست طراحی برند کیا و در دست گرفتن سکان طراحی این خودرو از سوی کریم حبیب، سبک طراحی دو نسل سوم و چهارم این خودرو، در مجموع به مدت یک دهه کامل نام اپتیما (یا همان K5 در برخی بازارهای جهانی) را زنده نگه داشت. این مهم نشان دهنده بلوغ زبان طراحی ظاهری این خودرو بود که از سوی پیتر شرایر به اجرا درآمد. متاسفانه نسخه فیس لیفت شده نسل چهارم اپتیما که در سال 2018 به بازار جهانی معرفی شد، هرگز شانس حضور در بازار ایران را نیافت.
در نمای داخلی، JF در اقدامی متفاوت با TF، داشبورد راننده محور خود را کنار گذاشت تا از داشبوردی ساده‌تر و مینیمال با طراحی افقی بهره بگیرد. گویی کیا تلاش داشت اپتیما را در ساختاری لوکس‌تر روانه بازار کند. غربیلک فرمان با مرکز دایره‌ای برای نسل چهارم در نظر گرفته شد که در مقایسه با نسل سوم، بسیار زیباتر و حاوی اندک حس اسپرت‌گرایی بود. نشانگرهای پشت فرمان ضمن حفظ رنگ‌آمیزی و نورپردازی سفید و قرمز استاندارد برند کیا، از فرمت سه قلو خارج شده و نشانگر وسط جای خود را به یک نشانگر 4.3 اینچی دیجیتالی داد. کنسول میانی در شیبی نسبتا تند به میانه داشبورد متصل شد و تمام مجموعه ادوات کنترلی، از نمایشگر لمسی سیستم مولتی مدیا گرفته تا ادوات کنترلی سیستم تهویه مطبوع به صورت افقی بر روی یکدیگر قرار گرفتند که بیننده ماشین‌باز را ناخواسته به یاد محصولات ب‌ام‌و پس از 2010 می‌اندازد.
همچنان زیباترین المان در نمای داخلی اپتیما JF همانند برادران دیگرش، استفاده از تریم دو رنگ داخلی و تزئینات آلومینیومی بر کنسول میانی است. رنگ داشبورد در تمامی مدل‌ها مشکی است اما رودری‌ها سقف و صندلی‌ها از تریم دو رنگی بهره می‌گیرند که در مقایسه با نمونه‌های تک رنگ مشکی، بدون تردید زیبایی بصری به مراتب بیشتری به همراه دارند.
بازار ایران مدت‌های طولانی است که با سدان‌های سایز کوچک شهری پر شده و خودرو فول سایز به خود ندیده است، در نتیجه فضای داخلی اپتیما از کلاس سدان‌های سایز متوسط، بسیار راحت و جادار ایفای نقش می‌کند.
فضای صندوق اپتیما JF برابر با 450 لیتر است که رقم قابل توجهی به حساب می‌آید. اگرچه این فضا در مقایسه با سدان سایز کوچکی مانند ایکو دنا با فضای 500 لیتری برابر با 50 لیتر کمتر است، اما به یاد داشته باشید که اپتیما با وجود داشتن ابعاد بزرگ‌تر، این ابعاد را صرف فضای بزرگ‌تر و راحت‌تر کابین کرده است. از آن گذشته حجم 450 لیتر برای صندوق یک سدان خانوادگی سایز متوسط در سفرهای بین شهری بسیار عالی و کافی است.
آپشن‌ها و امکانات
اپتیما JF بخصوص در نسخه GT Line، از دیدگاه آپشن‌های ایمنی و رفاهی با دست پر به بازار کشور آمد. اپتیماها به دو شیوه شرکتی متفرقه و وارداتی فول (اطلس خودرو) روانه بازار کشور شدند. در این میان فول‌ترین نسخه این خودرو مربوط به نمونه‌های وارداتی فول (EX و GT Line) است که با وجود داشتن تیراژ واردات محدود‌تر، ویژگی‌های رفاهی و ایمنی بیشتری به همراه دارند.
از این رو نسخه‌های وارداتی فول در پر و پیمان‌ترین نمونه ممکن به ویژگی‌هایی چون رینگ‌های آلیاژی فول کرومی، کروز کنترل هوشمند، کنترل کشش و کنترل پایداری، کنترل ایستایی در سربالایی، سیستم اتوپارک، قابلیت انتخاب میان سه حالت مختلف رانندگی نرمال، اکونومی و اسپرت، سنسورهای جلو و عقب، سنسور باران و نور (روشنایی، نور بالا و برف پاک‌کن اتوماتیک) مجهز به سیستم چراغ‌شور، نورپردازی خوش‌آمد گویی، سیستم نظارت بر فشار باد تایرها (TPMS)، طیف کامل رادارهای ایمنی نقطه کور، تغییر لاین، تصادف جلو و عقب، ترمز پارک برقی، ترمز اضطراری، اتوهولد، سیستم روشنایی در روز، فرمان کمک برقی حساس به سرعت، مجهز به کلید‌های کنترلی با قابلیت تنظیم چهار حالت برقی حافظه‌دار، دارای روکش چرمی و مجهز گرم‌کن و پدال‌های اسپرت تعویض دنده، نمایشگر لمسی مولتی مدیا 7.0 اینچی (5.0 اینچی در مدل‌های EX)، سیستم صوتی بسیار با کیفیت برند هارمن کاردن 630 وات با 10 بلندگو و آمپلی فایر انحصاری، دوربین دید عقب پویا (حساس به زاویه فرمان) و چشم عقاب (دید 360 درجه)، کیسه ایمنی هوا سرنشینان جلو، زانویی، پرده‌ای و جانبی جلو، پشت سری‌های فعال، ورود و استارت بدون کلید، سیستم تهویه مطبوع اتوماتیک دوگانه با خروجی مجزا برای سرنشینان عقب، صندلی‌های برقی قابل تنظیم 12 حالت با حافظه برای راننده و 10 حالت برای سرنشین، گرم‌کن عقب و جلو، سرد‌کن جلو، شارژر بی‌سیم، صندوق‌پران هوشمند، آینه‌های جانبی تنظیم برقی دارای گرم‌کن و حافظه و سقف پانوراما با سانروف مجهز هستند.
این طیف از ویژگی‌های رفاهی و ایمنی در بازه قیمتی اپتیما، باعث شد این خودرو فروش بسیار عالی در بازار ایران (و جهان)، بخصوص در مقایسه با رقبای ژاپنی خود تجربه کند. البته باید در نظر داشته باشید که همه اپتیما JFهای بازار کشور از نوع فول نیستند و بسیاری از آن‌ها ممکن است یک یا چند نمونه از آپشن‌های ارائه شده در نسخه فول (مانند نمایشگر 7.0 اینچی و طیف رادارهای ایمنی) را به همراه نداشته باشند.
مشخصات فنی، غیبت V6
از دیدگاه فنی، تفاوتی میان نسخه EX و GT Line اپتیما JF موجود در بازار ایران وجود ندارد، در نتیجه هر دو مدل از پیشرانه چهار سیلندر 2.4 لیتری 16 سوپاپ تنفس طبیعی بهره می‌گیرند. با وجود این که از حدود سال 2013 به بعد، دیگر خبری از پیشرانه‌های حجیم و قدرتمند V6 در خودروهای وارداتی بازار ایران نبود، اپتیما JF (همانند TF) با پیشرانه‌ای غیر از چهار سیلندر به بازار جهانی عرضه نشد. با این حال این پیشرانه کوچک قادر به تولید قدرت 176 اسب بخار و گشتاور 229 نیوتن متر است که در ترکیب با گیربکس اتوماتیک شش سرعت تیز و نرم، قادر است وزن 1525 کیلوگرمی JF را در حدود 10 ثانیه از حالت سکون به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت برساند، در حالی که مصرف سوخت متوسط حدود 8.1 لیتر در هر 100 کیلومتر را از خود بر جای می‌گذارد.
پیشرانه‌های چهار سیلندر نسل سوم و چهارم اپتیما در برخی مدل‌ها تنها با تکیه بر سیستم پاشش سوخت تزریق مستقیم (GDI) و در برخی مدل‌ها به کمک سیستم توربو، توانستند حتی اندکی قدرتمندتر از نمونه‌های 2.7 لیتری V6 نسل دوم عمل کنند. به همین دلیل این اعداد و ارقام برای خودرویی محدود و تنظیم شده برای بازار ایران آن هم از نوع چهار سیلندر دیفرانسیل جلو همچنان قابل احترام است.
مزایا و معایب اپتیما JF
اپتیما JF همانند یک بسته بندی کامل ایفای نقش می‌کند. خودرویی خانوادگی از نوع سدان سایز متوسط با توان و گشتاور خروجی قابل قبول، طیف آپشن‌های رفاهی و ایمنی کامل و قیمت نهایی نسبتا اقتصادی. با وجود قرارگیری سدان هم کلاسی چون فولکس واگن پاسات در رقابت با اپتیما JF، بهتر است به دلیل بازه نهایی قیمت دست دوم پاسات در بازار کشور، از قیاس آن‌ها با یکدیگر اجتناب کنیم. در نتیجه بهترین رقبای JF در بازار ایران را رنو تلیسمان و برادران ناتنی آن، یعنی هیوندای آزرا گرنجور نسل پنجم (HG) و شاید ششم (IG) و هیوندای سوناتا نسل هفتم (LF) تشکیل می‌دهند.
در این میان، اپتیما JF خودرویی با ظاهری اسپرت‌تر از رقبای خود به حساب می‌آید که در نمای داخلی جلوه‌ای کلاسیک و لوکس به همراه دارد. سواری راحت، فضای جادار کابین و صندوق، کیفیت قابل قبول متریال و مونتاژ داخلی، سیستم صوتی برند، قدرتمند و باکیفیت و در نهایت طیف آپشن‌های رفاهی و ایمنی قابل توجه در بازه قیمتی بسیار منطقی‌تر، باعث شده است این خودرو حتی در بازار دست دوم امروزی نیز به مانند یک گزینه برتر در برابر رقبای ژاپنی و اروپایی خود ایفای نقش کند.
با این حال در مقایسه با پیشرانه توربو قدرتمند رنو تلیسمان و نسخه هیبرید سوناتا LF، اندکی تنبل‌تر و کند‌تر عمل می‌کند. طبیعتا این ضعف در خودروهای قدرتمند و رقبای مجهز به سیستم توربو اپتیما JF نظیر رنو تلیسمان، به مراتب کمتر به چشم می‌آید اما در عین حال از دیدگاه فنی پیچیده‌تر و نیازمند صرف هزینه‌های بیشتر بر تعمیرات و نگهداری‌های دوره‌ای است.
سخن نهایی
همانطور که در طول بررسی اشاره شد، کیا اپتیما JF با این موتور 2.4 لیتری تنفس‌طبیعی قادر نیست پا به پای رقبای توربو یا هیبریدی شتاب بگیرد و علیرغم ظاهر اسپرتش در مقابل بسیاری از سدان‌های همرده شکست خواهد خورد؛ ولی در عوض وقتی مالک رنو تلیسمان در به در به دنبال بنزین سوپر یا اکتان مناسب می‌گردد و خریدار سوناتا هیبریدی از قیمت سرسام‌آور باتری‌ها شوکه شده، شما با خیال راحت به صندلی اپتیما تکیه داده‌اید و با کمترین دغدغه، از سواری راحت و بی‌دردسر ماشین لذت می‌برید. البته ممکن است بگوئید اگر دنبال یک ماشین بی‌دردسر باشیم چرا تویوتا کمری نخریم؟! در پاسخ باید بگویم درصورتیکه سطح آپشن‌های ماشین برایتان اهمیت ندارد بهتر است همین کار را بکنید، زیرا نماینده تویوتا از لحاظ کیفیت سواری و دوام قطعات یک سر و گردن بالاتر از کره‌ای قصه ما است؛ ولی اگر دغدغه کامل بودن لیست امکانات ماشین را دارید، فرزند درویش‌مسلک تویوتا قادر نخواهد بود انتظارات شما را برآورده سازد.
ضمناً باید این را هم در نظر داشته باشید که کیا اپتیما به لطف حضور طولانی‌مدت در بازار، اشتراکات فنی با هیوندای سوناتا (که به فراوانی بهتر لوازم یدکی منجر شده) و گستردگی قابل‌قبول شبکه خدماتی، بازار دست‌دوم بسیار خوبی برای خودش دست و پا کرده و این نکته با توجه به شرایط خاص کشور "که در آن ماشین تبدیل به کالای سرمایه‌ای شده" میتواند در انتخاب نهایی تاثیر بسزایی داشته باشد. 
تهیه و تنظیم: واحد محتوا اتو24